DİSK Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan ve 3 Kasım 2023 tarihinde yayımlanan “Dört aylık resmi enflasyon yüzde 30‘a yaklaştı!” raporunda çarpıcı bilgiler yer aldı.
TÜİK’in tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık yüzde 61,4 olurken, yine TÜİK’e göre yıl başından bu yana fiyatlar yüzde 55 arttı. Son dört ayda (temmuz-ağustos-eylül-ekim) fiyatlar yüzde 29,4 arttı. Resmi verilere göre 2003’ten bu yana ortalama fiyatlar 17,5 kat, gıda fiyatları 25 kat arttı.
DİSK AR’ın raporuna göre resmi enflasyon yükselmeye devam etse de halkın yaşadığı enflasyonu hâlâ yansıtmıyor. Emekliler ve dar gelirlilerin gıda enflasyonu yüzde 88’le yüzde 113 arasında. Raporda “TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor” denildi.
ENFLASYONDA TIRMANIŞ SÜRÜYOR
2023 Ekim dönemine ait TÜİK Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) 3 Kasım 2023’te yayımlandı. TÜİK verilerine göre TÜFE’deki (2003:100) değişim 2023 Ekim’de bir önceki aya göre yüzde 3,43, on iki aylık ortalamalara göre yüzde 54,26, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 55 ve bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,36 oldu.
Yılın ikinci yarısı için memur maaşlarına ve emekli aylıklarına yapılan zam eridi. Resmi enflasyondaki tırmanış sürüyor.
Yargı kararına rağmen madde fiyat listesi açıklanmıyor
TÜİK, Ekim 2023 döneminde gıda enflasyonunu yüzde 71,99 olarak açıkladı. Ancak bu enflasyon halkın hissettiği gerçek enflasyonu yansıtmaktan oldukça uzak bir oran. TÜİK, DİSK tarafından açılan ve kazanılan davaya rağmen yargı kararını uygulamıyor ve madde fiyat listesini açıklamıyor. Madde fiyatları halen karartılmış durumda.
Raporda şu ifadeler kullanıldı:
“Bu nedenle enflasyon oranını hesaplanmasına kaynak teşkil eden madde fiyat listesi görülemiyor. Resmi ortalama enflasyon oranları düşük gelirlilerin, emekçilerin günlük yaşamda karşılaştığı ve hissettiği oranlar değildir. Bu nedenle DİSK-AR olarak TÜİK’in ham verilerinden yararlanarak emeklilerin, dar gelirlilerin, düşük gelirlilerin hissettiği gıda enflasyonunu yeniden hesaplıyoruz. Yaptığımız hesaplamaya göre gıda enflasyonu ortalama yüzde 72 olarak gerçekleşirken emeklilerde gıda enflasyonu yüzde 88,4 oldu. Üçüncü yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 82,1 olurken, düşük gelirli ikinci yüzde 20’lik grubun gıda enflasyonu yüzde 94,1 ve en yoksul yüzde 20’lik gelir grubun gıda enflasyonu ise yüzde 113 olarak gerçekleşti.”
‘EN YOKSUL GELİR GRUBUNUN GIDA ENFLASYONU YÜZDE 113’
Yüksek gelir gruplarının daha düşük enflasyon hissettiği görülüyor. Dördüncü (yüksek) yüzde 20’lik gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 68,8 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu ise yüzde 52,4 oldu. Böylece en yoksul gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 113 olurken, en yüksek gelir grubunun gıda enflasyonu yüzde 52,4 oranında kaldı. Bu durum enflasyonun gelir gruplarına, farklı toplumsal kesim ve sınıflara göre önemli ölçüde farklı hissedildiğini ortaya koyuyor.
TÜFE VE GIDA FIYATLARI ARTIŞTA
TÜFE ve gıda fiyatları endeksi artmaya devam ediyor. 2005 yılında 120 olan TÜFE endeksi, Ekim 2023’te 1.749’a yükseldi. 2005’te 113 olan gıda fiyatları endeksi ise 2023’te 2.484’e yükseldi. Böylece TÜFE 2003’ten bu yana 17,5 ve 2005’ten bu yanda 14,6 kat; gıda fiyatları ise 2003’ten bu yana 25 kat ve 2005’ten bu yana 22 kat arttı. 2005’te yüzde 5,8 olan yıllık enflasyon oranı 2023’te yüzde 61,4 oldu. 2005’te yüzde 3,8 olan yıllık gıda enflasyonu ise 2023’te yüzde 72’ye yükseldi.
Öte yandan son yıllarda gıda enflasyonu ile genel enflasyon arasındaki fark açılmaya başladı. Ekim 2005’te TÜFE’den 7 puan eksik olan gıda fiyatları endeksi Ekim 2023’te TÜFE’nin 935 puan üstüne çıktı.
